Z cyklu: PRODUKTY
Produkty poligraficzne, o których mowa w niniejszym opracowaniu trudno jest w prosty sposób zakwalifikować do konkretnej grupy, gdyż istnieje dość duża rozbieżność pomiędzy nazewnictwem stosowanym zwyczajowo przez ich użytkowników, a tym które stosuje się w poligrafii.
Kryteria klasyfikacji
Książki, katalogi, broszury, albumy a także periodyki, notesy i zeszyty, to dla introligatora ten sam typ produktu zwany oprawą, natomiast dla czytelnika czy też klienta drukarni, są to publikacje z zupełnie innych bajek.Nawet samo pojęcie książka budzi wiele niejasności i są jeszcze takie ortodoksyjne środowiska, które pod żadną groźbą nie nazwą książką publikacji klejonej, bo prawdziwa książka musi być gruba, szyta i najchętniej oprawiona w twardą okładkę. Podobnie broszura, dla jednych może mieć najwyżej 48 stron, a dla innych nawet 72. Jest jednak jedna pewna wspólna cecha dla tego typu wydawnictw:
Wszystkie one bez względu na treść, wydawcę, format, objętość i zawiłości technologiczne składają się z dwóch głównych części, na trwałe połączonych ze sobą: okładki i wkładu, zwanego czasem środkiem lub blokiem.
Istnieje wiele rodzajów okładek, typów wkładów oraz sposobów łączenia jednych z drugimi. Z kombinacji (nie zawsze dowolnej) tych trzech kryteriów czyli: konstrukcji okładki, konstrukcji wkładu oraz sposobu łączenia okładki z wkładem powstaje spora ilość typów opraw, mogących sprostać oczekiwaniom nawet najbardziej wybrednych klientów. Zwyczajowo (choć niezgodnie z obowiązującymi normami) dzieli się je na cztery podstawowe grupy:
- oprawy zeszytowe
- oprawy miękkie
- oprawy twarde
- oprawy specjalne
Klasyfikacja ta nie jest precyzyjna gdyż dokonano ją dość swobodnie, z zastosowaniem niejednorodnych, często subiektywnych kryteriów. Na przykład w oprawach zeszytowych parametrem klasyfikującym jest sposób łączenia okładki w wkładem, a w oprawach miękkich i twardych fakt istnienia lub nie, oklejki na okładce. Oprawy specjalne to worek, do którego trafiają wszystkie niestandardowe produkcje, w tym owoce najnowszych trendów projektowych.
Zgodnie z polską normą PN-82/P-555000 oraz normami branżowymi dla przemysłu poligraficznego, oprawy dzieli się wg naijstotniejszego kryterium konstrukcji opraw tj. konstrukcji połączenia okładki z wkładem. Z tego punktu widzenia dzielimy je na: oprawy proste, oprawy złożone i oprawy specjalne. Dopiero w drugiej kolejności następuje podział wg kryterium konstrukcji okładki i wtedy klasyfikacja ta wygląda tak:
- oprawy proste
- zeszytowe
- przylegające
- zakrywające
- łączone lamówką
- oprawy złożone
- jednorodne
- kombinowane
- przylegające
- zakrywające
- z okładką specjalną
- oprawy specjalne
- zeszytowe
- przylegające
- zakrywające
- łączone lamówką
- jednorodne
- kombinowane
- z okładką specjalną
(Szczegółowe omówienie użytych w tej klasyfikacji pojęć, zamieścimy na końcu cyklu artykułów poświęconych publikacjom książkowym, w rodziale pt. "Kryteria konstrukcji opraw".)
Dla potrzeb ofertowania decydujemy się jednak na zachowanie podziału zwyczajowego, gdyż jest on bardziej czytelny dla klienta niż technologiczna nomenklatura wynikająca z normy. W drugiej części artykułu omówimy kolejno wszystkie typy opraw. Zanim to jednak nastąpi warto sprecyzować pojęcia, jakimi będziemy się posługiwać, gdyż (jak to w życiu bywa) najwięcej nieporozumień powstaje z powodu różnego rozumienia znaczeń tych samych słów. Stąd na zakończenie pierwszej części rozważań dotyczących publikacjach książkowych, zamieszczamy wykaz użytych w opracowaniu terminów, które mogą budzić wątpliwości interpretacyjne.
Słownik wybranych terminów poligraficznych
- OPRAWA (PUBLIKACJA KSIĄŻKOWA) - uznana za najbardziej skomplikowany produkt introligatorski. Składa się z co najmniej dwóch części: okładki i wkładu, zwanego także blokiem lub środkiem. Wkład składa się z połączonych ze sobą kartek. Okładka i wkład są ze sobą na trwale połączone. Sposób tego połączenia decyduje w głównej mierze o przydzieleniu oprawy do odpowiedniej kategorii. W niniejszym opracowaniu będziemy równolegle posługiwać się także nazwą publikacja książkowa. Na potrzeby niniejszego opracowania oba pojęcia oprawa i publikacja książkowa należy uznawać za tożsame.
- OPRAWA MIĘKKA - oprawa mająca okładki bez oklejki. Zazwyczaj, w oprawie miękkiej okładka jest połączona z wkładem poprzez trwałe połączenie grzbietu wkładu z grzebietem okładki.
- OPRAWA TWARDA - oprawa mająca okładki z oklejką lub z oklejkami. Zazwyczaj w oprawie twardej okładka jest połączona z wkładem za pośrednictwem wyklejek.
- OKŁADKA – Zewnętrzna część oprawy, oddzielnie wykonana, połączoną z pozostałą częścią oprawy. Okładka składa się z trzech zasadniczych części: okładziny przedniej, okładziny tylnej oraz grzbietu.
- WKŁAD - Część oprawy stanowiąca połączone ze sobą w odpowiedni sposób kartki. Potocznie używa się też nazw: środek albo blok.
- OKŁADZINA – Część okładki. Wyróżnia się okładzinę przednią czyli część okładki stykającą się z pierwszą stroną wkładu i okładzinę tylną stykającą się z ostatnią stronicą wkładu.
- OKŁADZINÓWKI – części usztywniające okładzinę. Wyróżnia się okładzinówkę przednią usztywniającą okładzinę przednią i okładzinówkę tylną usztywniająca okładzinę tylną.
- GRZBIETÓWKA – część usztywniająca grzbiet
- OKLEJKA – Część okładki w oprawie twardej.Oklejka otacza okładkę od zewnątrz i zachodzi wąskimi paskami (zawijka) na jej wewnętrzną stronę. W zależności od typu okładki, oklejka może składać się z jednej części (okładka jednorodna), z trzech części tj. dwóch oklejek okładzinowych i jednej oklejki grzbietowej (okładka kombinowana), lub z siedmiu części tj. dwóch oklejek okładzinowych ze ściętymi rogami, jednej oklejki grzbietowej i czterech oklejek narożnikowych (okładka biblioteczna). Materiałem na oklejki może być: papier (przeważnie powlekany), półpłótno, płótno, okleina syntetyczna, skóra itp.
- WYKLEJKI – części wkładu znajdujące się na jego początku i końcu, sklejone całymi powierzchniami z wewnętrzną stroną okładzin. Połączenie wkładu z okładką poprzez wyklejkę decyduje o zakwalifikowaniu publikacji do grupy opraw twardych.
- KANCIKI – Wartość, o którą format okładki w oprawie twardej wystaje poza format wkładu. Dla opraw mniejszych jest to 3 mm u góry i u dołu oraz 4 mm przy zewnętrznych krawędziach, a dla opraw większych odpowiednio 4 i 5 mm.
- ZŁAM (FALC) – miejsce zgięcia arkusza papieru w postaci trwałego śladu (trwałego odkształcenia) powstałe w wyniku operacji złamywania. W efekcie uzyskuje się odpowiednie zmniejszenie formatu arkusza.
- OTWIERALNOŚĆ – cecha publikacji książkowej oceniająca łatwość rozwarcia książki bez konieczności czasowego lub trwałego jej odszktałcenia w trakcie użytkowania. Dobra otwieralność to taka, kiedy w dowolnym miejscu książki, można ją otworzyć,czyli sprowadzić do postaci rozkładówek w taki sposób, iż bez przytrzymywania (palcem lub innym przedmiotem) cała zawartość publikacji będzie czytelna, a kartki nie będą się samoistnie przewracać.
Ciąg dalszy TUTAJ
Pozdrawiam
Wasz CUDowny bloger
